О Господе Боже, шта ово би с нама. Заразисмо се па то ти је.
Како је почело у Скупштини да се говори о топовима, па о топовима, па једино о топовима, тако то пређе као нека зараза у варош, и сад ни о чему се другом не говори него о топовима.
Одете у кафану да попијете чашу пива с пријатељем, он вам говори о лафетима, одете кући да проговорите што фамилијарно са женом, она вам говори о калибру. Кажем вам права заразна болест и то болест којој је топ бакцил, дакле бакцил који не мора наш санитет кроз микроскоп посматрати.
Ако не верујете отидите само у кафану па погледајте асталске чаршаве, видећете у свакој кафани на сваком чаршаву писаљком исцртан графикон, па онда неке цифре, па топовска цев. И онда ће вам бити јасно да је пре вас за тим столом већ седело друштво и свађало се због топова. А нисте седели ни два минута, тек седне рецимо г. Стева начелник срески у пензији, и место, као што то и приличи једном пензионару, да припита што год о здрављу ваше деце, а он почне тек:
„Дакле, излазио сам данас са г. Јовом поручником а он тврди да је лафет код Крупа бољи.“
Бадава ви покушавате да се извучете из дебате, аја, он вас дочепа, увуче вас, изазове вас и онда ви и он паднете у ватру, и ви и он повадите писаљке из џепова и ви и он почнете да исписујете по белом кафанском чаршаву цифре, да цртате точкове, цеви, руде, све док вам не приђе кафеџија и учтиво вас замоли да се оканете топовске полемике, јер је то већ трећи чаршав који је јутрос због топова променио.
Побегнеш из кафане кући не би ли се спасао, али те код куће дочека жену па и она почне о топовима.
„Је ли, слатки мој Перо, шта је то калибар?“
„Па тако… својство… особина…“
„Тако сам и мислила. А може ли то и за људе да се употреби?“
„Како?“
„Па тако, на пример, може ли се казати, овај је господин бољега калибра, овај је лошијега калибара.“
„Пера узе да гризе бркове и процеди кроз зубе.“
„Па… јесте… може…“
И онда, није то само да се води само полемика о топовима већ су разни термини из те полемике ушли у обичне разговоре.
Ни пиљар вам више не препоручује пишлу шаргарепа обичним речима, као пре док није из Скупштине потекла зараза топовске полемике.
„Узмите господине“, препоручује вам пиљар шаргарепу, „ово је врло добар калибар. Варате се ако мислите да су ове шаргарепе код земунских пиљарица бољега калибра. То испрека, то су Шкондине шаргарепе“.
Па онда и та имена фабриканата направила су читаву збрку, Шнајдер, Круп; Круп Шнајдер.
Сретне те човек успут па место „добар дан“ а он вам подвикне:
„Круп!“
Или седите мирно код куће, а уђе девојка и вели вам:
„Шнајдер!“
Ви скочите као опарени.
„Али какав Шнајдер, какав Круп, оставите ме већ један пут на миру.“
„Па… овај…“ настави девојка, „донио шнајдер на отплату…“
„А тако!“
И разуме се то вас горе згоди него да сте и пред сам топ стали.
Не можете ви просто веровати колико је топовска дебата заразила овај свет. Ето јуче баш био сам код једне моје ујне у посети, а биле су код ње и нека проводаџика, проводаџира јој за сина. Та да сте слушали само тај разговор наукрштен терминима из топовске дебате, ви би се просто згранули и тек онда појмили колико је та зараза обухватила све ваше кругове.
„Знате, девојка је особито добра, и то је баш партија за вашег сина“, вели проводаџика.
„Па да“, вели моја ујна, „не кажем да није“.
„Има знате врло велику ‘издржљивост’, не можете просто веровати како има добру ‘издржљивост’. Све сама у кући ради.“
„Па… да“, одговори моја ујна.
„Па онда, има добре лафете…“ наставља проводаџика.
„Да али морам признати да и мој син „далеко тера“. Ето он је већ секретар.“
„Не кажем, али и девојка је на свом месту. Ја вас уверавам да се не би постидела да и сама топовска комисија изађе на лице места.“
„Како, да се одржи упоредна проба?“
„Не, него само да гласа?“
„Немојте молим вас са комисијом и нашим гласањем, јер тек неби се знало ко је зашта гласао. Него кажите ви мени кад би могла бити свадба?“
„Е то вам, слатка моја, морам искрено рећи, да девојка не може бити лиферована пре осамнаест месеци.“
Ето и такви се разговори воде од како је настала ова заразна, полемика о топовима.
Кажу да је санитет предузео мере и — дебата је у скупштини завршена.